Wat bezielt de taalpolitie?, vraagt een anarchist
Door Sjerp van WoudenMeer linkse woorden meer beter, toch? Als je oppervlakkig naar radicaal links kijkt zou je die indruk krijgen. Taalstrijd is toch een logisch onderdeel van de machtsstrijd tussen rechts en links, goed en kwaad, het is verbonden met identiteitspolitiek en bevrijding! Ja, ja…. maar er speelt meer. Iedereen die een beetje afstand neemt ziet dat, op z’n minst, de zaken flink uit verhouding zijn. Woorden onder het vergrootglas, publieke sancties, geroddel en geplot, partijlijnen en taboes… wat is hier aan de hand?
De verpleegkunde-decaan publiek veroordeelt wegens racisme in haar uitspraak tegen racisme
We gaan in wat detail kijken naar twee voorbeelden, en we nemen er bewust even de tijd voor. Juist omdat deze kwestie zo verbonden is met heftige politiek, hebben we de neiging aan een boel voorbij te gaan en te reageren vanuit de heup. De voorbeelden staan niet op zich, maar staan voor een hele grote reeks gelijkende gebeurtenissen. Het eerste voorbeeld komt uit het boek “Woke Racism” [1] van John McWhorter:
Leslie Neal-Boylan lasted only a few months as dean of nursing at the University of Massachusetts Lowell. The problem was that in the wake of statements nationwide after the murder by police officers of George Floyd, Dean Neal-Boylan had the audacity to pen this blinkered, bigoted screed to her colleagues and staff:
“I am writing to express my concern and condemnation of the recent (and past) acts of violence against people of color. Recent events recall a tragic history of racism and bias that continue to thrive in this country. I despair for our future as a nation if we do not stand up against violence against anyone. BLACK LIVES MATTER, but also, EVERYONE’S LIFE MATTERS. No one should have to live in fear that they will be targeted for how they look or what they believe.”
A certain crowd decided to read Neal-Boylan as chiming in with those who resist the slogan “Black Lives Matter” by answering that “All Lives Matter,” as if BLM is somehow claiming that black lives matter more. However, one could read Neal-Boylan as meaning this only via not reading well. She started out by lamenting “a tragic history of racism and bias,” and no, she didn’t mean that it existed only in the past and that black people need to get over it, because she also wrote that the racism and bias “continue to thrive in this country.” However, because her composition included the three words “everyone’s life matters,” she was reported to her superiors and quickly out of a job without even being allowed to defend herself. Why was Leslie Neal-Boylan’s email deemed a missive from someone unfit to supervise people dedicated to healing and giving comfort? A child would wonder why —as would a time traveler from as recently as 2015. But Neal-Boylan’s detractors were deemed authoritative.[2]
Laten we beginnen met de vraag: wat wordt er hier nu precies verlangd, en van wie?
Van Neal-Boylan zelf wordt niets meer verlangd. Er is geen discussie, zelfs geen straf; er is geen gesprek of wisselwerking, deze persoon is verwijderd, gecanceld, buiten het gesprek en de gemeenschap geplaatst. Er wordt niet van haar verlangd haar standpunten bij te stellen of vermeende wandaden recht te zetten. De boodschap hiervan is dus in de eerste plaats niet aan Neal-Boylan gericht. Aan wie dan wel? En wat wordt er verlangd?
Whorter laat al zien dat er geen inhoudelijk verschil van mening zit tussen de gewreekte uiting van Neal-Boylan en “BLM”[3]. De voormalig decaan onderschrijft een trits van de belangrijkste anti-racistische kritieken in haar bericht. Met de strategie van BLM bemoeit ze zich niet. Waar ze zich over uitspreekt is de geweldadige aard van de Amerikaanse samenleving, wat Amerikanen van alle afkomsten treft, en ze plaatst het dodelijke geweld tegen zwarte Amerikanen in dat kader. Er is dus sprake van een aanvullend argument. Neal-Boylan impliceert dat de kritiek van BLM relevant en urgent is voor àlle Amerikanen. Ze gebruikt in dit betoog de woorden “all lives matter” en geeft hier een eigen draai aan.
Helaas voor de decaan: “All lives matter” is verboden taal. Verboden en rigide omgangsvormen zouden anarchisten überhaupt tegen de haren in moeten strijken, maar dat even terzijde. Wat gebeurd hier nu?
Iedereen die verboden taal uit is fout. Het mag niet gezegd worden. Eigen context en inbreng is irrelevant: de context is de Strijd Tussen Links en Rechts, althans, zoals dat voor je bepaald wordt. Ja, tekst heeft inhoud, maar in de eerste plaats dien je een kant te kiezen, en natuurlijk alleen de juiste kant; wat je ook zegt, toon je horigheid en trouw aan jouw stam. Daarom zijn codes, taboes, mantra’s en dogma’s zo belangrijk: ze significeren stamtoebehoren en trouw. Afwijken, twijfelen of wijfelen, zelfs iets lichtelijk anders verwoorden of benaderen, dat kan al snel worden gezien als provocatie of ondermijning. Strakke discipline wordt dus geëist.
De vernederende afgang, uitsluiting, brandmerking en carrière-afbreuk voor Neal-Boylan moet dit er nogmaals instampen bij het publiek.
Bizar? Absoluut! Totaal bizar. Het is echt volslagen bizar. Ik schrijf bovenstaand natuurlijk wetende dat dit enorme wrijving oproept. Mocht je niet bekend zijn met bovenstaande theorie, zal je geneigd zijn het af te wijzen. Maar wacht, laat het even staan, lees nog even verder, en vraag je dan eens af, of je niet ook van dit soort dingen tegenkomt in jouw kringen.
Tussendoor zeg ik nog iets over veiligheid. Genoeg kameraden zeggen wel: deze en deze taalkwesties zijn belangrijk voor ‘veiligheid’. Wat zou dat betekenen concreet in bovenstaande geval? Dan zouden precies de zaken omgedraaid zijn. Neal-Boylans veiligheid was geen fluit waard, en bij extensie wordt gecommuniceerd dat op dit vlak niemands veiligheid ook maar een fluit waard is. Kennen we niet allemaal wel voorbeelden van mensen die, uit naam van veiligheid, hardhandig ontdaan zijn van alle veiligheid? En kennen we niet allemaal (wellicht zijn we het zelf!) mensen die uit angst zo gebrandmerkt en gecanceld te worden, ‘wijselijk’ hun mond houden en/of meespelen met de varia codes en taboes? Is dat veiligheid?
Arbeiderstoespraak tijdens actie bij werkplek ruw onderbroken
Een ander voorbeeld, uit 2018. Een alledaags voorbeeld. Een typisch voorbeeld, dat zich ook weer duizenden anderen keren in andere gedaante elders heeft voorgedaan. Ook dit voorval trekken we even heel langzaam uit elkaar.
Met Vloerwerk demonstreren wij bij Bleckmann, een groot magazijn in de Amsterdamse West-Haven. Een lange campagne ronden we af, we pieken op deze demonstratie; de arbeider in kwestie heeft binnen wat hij wilde. Die arbeider is mijn gabber Daniel.
Daniel spreekt vanaf een verhoging met de megafoon de actievoerders toe. Beeld je even in welke de spanning hij daar voelde:
Voor je voormalige werkplek; bazen en oud-collega’s kijken. 40 kameraden en medestrijders staan om je heen. Leipe dingen heb je samen gedaan. Directie op hun falie gegeven. En nu moet jij het afrondende praatje houden. Iedereen kijkt verwachtingsvol naar je.
Daniel stotterde altijd al, maar nu nog even wat meer. Hij gaat ervoor, zijn moment van trots. Het gaat goed. Zo gaat hij ook de verschillende momenten en acties af, en hier gebruikt hij de frase “met vijf man”. Vanuit het publiek wordt er subiet door hem heen geschreeuwd: “MENSEN! MENSEN!” roept iemand van de VBA, met een dosis agressie in zijn stem. Daniel is even van z’n à propos maar weet zich gelukkig te herpakken.
Wat is nu de
politiek hiervan?
Nu, vele jaren later, blikken we nog steeds regelmatig trots terug op die campagne en Daniel stond telkens zonder vragen telkens klaar voor Vloerwerk.
Nu zullen sommigen menen dat het progressief is om je weledelgeleerde mening door een speechende onzekere arbeider heen te schreeuwen, want “mensen” is beter dan “man”. Maar vergeten we de machtsvraag dan niet te stellen? Wat die VBA’er deed, was dat niet gewoon iets iemand opleggen? Sinds wanneer is dat OK? Meer nog dan dat ondermijnde hij de actie, de solidariteit; hij vernederde de arbeider waar ’t allemaal om ging, die hij zou komen ondersteunen; voor zichzelf en zijn taal eiste hij alle aandacht op. Was dit nu een praktijkdemonstratie solidair gedrag? Wat was hier progressief aan?
Het is voor radicaal linksen soms maar moeilijk te bevatten dat niet iedereen dagelijks in hun specifieke bubbel zit. Daniel is goed links, maar dagelijks vooral een arbeider. Hij zit op de reach truck in magazijnen of hij is bezig met z’n muziek. Anarchisme stelde vroeger machtsvragen en bekritiseerde autoriteit. Hoe zit het met de machtsverhoudingen hier? Tussen het universitair-burgerlijke half-Amerikaanse radicaal-links, en iemand die voor ’t krieken van de dag de bus naar de haven neemt?
Was het wel om die taalkwestie te doen? Immers had de schreeuwer ook achteraf Daniel vriendelijk op z’n schouder kunnen tikken, complimenteren met de campagne en toespraak, om vervolgens als een gelijke het gesprek aan te gaan. Wellicht had Daniel dan gezegd: ah ja, ik versprak me, natuurlijk. Maar dat werd, typisch genoeg, niet gedaan. Als ik Daniel was zou ik, na zo’n voorval, voor m’n eigen waardigheid bij “man” blijven. Het is betwijfelenswaardig of deze VBA’er de emancipatie zo vooruit heeft geholpen.
Als zo alle ‘progressieve’ redenen wegvallen, wat kan dan dit gedrag verklaren? Wellicht…. iets met mannetjes, primaten en rotsen? De schreeuwer beschouwde de demonstratie als zijn territorium. En daar gelden zijn regels. Mensen hebben zich maar aan te passen of te onderwerpen, anders zal hij zich laten gelden. Daniels frase “met vijf man” doorbrak onbedoeld tijdelijk de hegemonie van het radicaal-linkse denken. Dus klom VBA-aap op een boomstam en begon luidruchtig te roepen en op zijn borst te slaan.
Dit stuk is geen pleidooi voor een zo zuur mogelijk taalgebruik.
Ik wil hier het kaf van het koren scheiden.
Dit is geen pleidooi voor zo zuur mogelijk taalgebruik, en al helemaal niet vanuit een soort misplaatst volkse identiteit vs. de elite. Ik ben, al decennia lang, ook uit eigen belang, toegewijd aan varia emancipatie en bevrijdingsbewegingen. De taal die we hebben is niet afdoende en moet veranderen. Ook Vloerwerk heeft taalveranderingen voorgestaan (werker ipv werknemer). Met Radical Riders was schoof ik tijdens onze allereerste onderhandeling met Gorillas als eerste punt naar voren dat de taal op de werkvloer intolerant en kwetsend was voor velen, niet in de laatste plaats voor trans en non-binaire collega’s. In woord en daad strijdt ik dus voor radicale gelijkwaardigheid, en dus weiger ik me ook af te zetten tegen “woke” als zodanig; ik heb het bewust daarom over “links-authoritarisme”.
Met de vragen die ik hier opgeworpen heb hoop ik bij te dragen aan het scheiden van het kaf van het koren. Taal wordt nu gebruikt om uit te sluiten, hiërarchie en autoriteit te (be)vestigen, en zelfs als toxisch masculien gereedschap. Dit alles gebeurt in een rigide religieus wereldbeeld van Goed en Kwaad, waarbij ‘links’ zich als de katholieke kerk gedraagt. Dit is niet de weg vooruit.
Kameraadschap, gelijkwaardigheid, menselijkheid, solidariteit, en begrip.
Voetnoten
[1] Ik ben zelf tegen het gebruiken van het woord Woke zoals deze auteur dat doet in de titel van dit boek, de auteur spreekt wat dit betreft voor zichzelf. De woke – niet-woke dichotomie is mij ook een doorn in het oog.
[2] John McWhorter, Woke Racism (2020).
[3] BLM was natuurlijk geen ideologie of partij, maar was een beweging.
